„Hajnówka OdNowa – Zielona Transformacja”
Śmiałe pomysły spotykają się często z krytyką. Jednak właśnie w takich miastach jak Hajnówka potrzeba odwagi, ale też wzajemnego zaufania i współpracy. To główne wnioski płynące ze spotkania.
PREZENTACJE DO POBRANIA:
Projekt zawiera ponad 70 działań, wiele z nich można określić jako śmiałe, a na pewno nigdy wcześniej niestosowane w mieście. Właśnie dobiega końca ich realizacja. O odwadze mówił Jacek Protas, wiceminister funduszy i polityki regionalnej, który wziął udział w konferencji podsumowującej projekt „Hajnówka OdNowa – Zielona Transformacja” (18.03.2024). Odniósł się do Akademii Przyrody, flagowej inwestycji w ramach projektu, którą ocenił pozytywnie.
Fot. A. Szypulski
Niedługo dzieci z dużych miast jedyną okazję do obcowania z przyrodą będą miały w takich miejscach jak Akademia Przyrody. Kiedyś z naturą obcowaliśmy na co dzień. Dzisiaj dzieciom się wydaje, że mleko jest produkowane w fabryce. Nie możemy ich zamykać w murach szkoły, powinniśmy zarazić je przyrodą.
Przypomnijmy, że Akademia Przyrody ma być miejscem popularyzującym wiedzę o przyrodzie. Edukującym w atrakcyjny i przystępny sposób. To miejsce, w którym znajdą się laboratoria i wystawy, w którym będzie można organizować warsztaty, spotkania i zielone szkoły. Oferta Akademii Przyrody ma być interesująca zarówno dla młodszych, jak i starszych, dla mieszkańców i dla turystów. Oczywiście by uzyskać ten efekt trzeba wielu lat pracy, a także starań o pozyskanie dodatkowych pieniędzy. Przed nami realizacja pierwszego etapu (w części sfinansowanego z funduszy norweskich). Lada dzień miasto podpisze umowę z wykonawcą, na działce przy ul. Parkowej trwają już prace rozbiórkowe. Prace budowlane w ramach pierwszego etapu potrwają do końca roku.
Akademia Przyrody to ważna dla miasta inwestycja, która ma sprawić, że Hajnówka stanie się miejscem atrakcyjnym, do którego chce się przyjechać. To także dobry sposób, by mądrze korzystać z potencjału Puszczy Białowieskiej, wyjątkowego lasu liczącego 12 tys. lat.
To, co jest fenomenalne, to jest nagromadzenie ogromnej różnorodności jeśli chodzi o skład gatunkowy, rozmiary, struktury i stopień rozkładu, który trwa w sposób ciągły. Nie wiem, czy państwo wiecie, że u głównego konserwatora przyrody drzew oznaczonych zielonymi tabliczkami pomnik przyrody w całej Polsce jest ok. 33 tys. Na takim malutkim obszarze, jakim jest rezerwat ścisły Białowieskiego Parku Narodowego, mamy ponad 10 tys. drzew żywych. Proszę zobaczyć, jaki to jest potencjał przyrody.
Fot. A. Szypulski
Przedstawicielka BPN podkreśliła także, że puszcza jest domem dla ogromnej ilości reliktów, nazywanych też ikonami. Są to organizmy, które występują tylko tutaj, gdzie indziej już ich nie ma, albo jedynym miejscem ich występowania jest Puszcza Białowieska.
Akademia Przyrody to jest fantastyczny pomysł. Wydaje się, że mogłaby być miejscem uczącym piękna, szacunku do wszystkiego, co żyje. O ile nie zostanie zamieniona na noclegownię dla kogoś z bardzo daleka, czy też na powierzchnie wyłącznie targowe, powielając w pewien sposób to, co się już dzieje. AP powinna uczyć mieszkańców na temat tego, co jest wyjątkowe na tym terenie, żeby to zrozumieli i docenili. Żeby prowadzili turystykę odpowiedzialną, uwzględniającą dobro przyrody.
W jej ocenie podstawą rozwoju regionu powinna być współpraca wszystkich podmiotów, żeby zwiększyć wiedzę i świadomość mieszkańców.
Fot. A. Szypulski
Fot. A. Szypulski
Ja wiem, że zawsze śmiałe pomysły spotykają się z krytyką. Nie wszyscy to rozumieją. Nie wszyscy potrafią to od razu przeliczyć na pieniądze, ale dzisiaj, szczególnie w takich miejscach, które mają trudności rozwojowe, właśnie tam trzeba odwagi. I trzeba podejmować naprawdę odważne, dalekowzroczne decyzje. Dobry gospodarz wie, jak jego miasto, powiat, gmina ma wyglądać za 15–20 lat. Nie za 2 czy 4. Dlatego gratuluję panu burmistrzowi i wszystkim, którzy biorą udział w tym projekcie.
Akademia Przyrody to niejedyne przedsięwzięcie w ramach projektu „Hajnówka OdNowa – Zielona Transformacja”. Wybrane przykłady omówił Jerzy Sirak, burmistrz Hajnówki. To m.in. śniadania biznesowe z hajnowskimi przedsiębiorcami, konkursy biznesowe dla uczniów szkół średnich, szkolenia pracowników urzędu miasta czy Szlak Hajnowskich Murali. Jednym z efektów projektu jest udana reaktywacja współpracy z Politechniką Białostocką.
Fot. A. Szypulski
Politechnika Białostocka jest uczelnią regionalną i tak właśnie traktujemy naszą misję. To znaczy kształcimy kadry dla regionu, ale współpracujemy też z szeroko pojętym otoczeniem społeczno-gospodarczym. Przede wszystkim szukając wspólnych z tym otoczeniem działań, projektów.
Fot. A. Szypulski
Rektor podała przykłady współpracy w Hajnówce. To m.in. udział studentów wydziału architektury w dwóch konkursach: jeden dotyczył zagospodarowania otoczenia byłego dworca PKP pod potrzeby młodzieży, drugi zaś zaprojektowania parku kieszonkowego w Hajnówce. Warto dodać, że część pomysłów studentów została wykorzystana. Park kieszonkowy będzie gotowy do końca marca, natomiast lada dzień rozpoczną się prace przy dworcu.
Efektem współpracy z PB są także autorskie programy nauczania i nowe przedmioty w Zespole Szkół Zawodowych (pracownia OZE) oraz II LO z DNJB (pracownia informatyczna – programowanie, grafika komputerowa i robotyka).
Fot. A. Szypulski
Celem naszych działań było przede wszystkim podwyższenie kompetencji uczniów, a także nauczycieli. Zależało nam także na wzbogaceniu oferty edukacyjnej.
Działania w szkołach nie byłyby możliwe, gdyby nie zaangażowanie nauczycieli i ich pasja.
Informatyk niekoniecznie musi pracować w korporacji. Może pracować w szkole i czerpać z tego ogromną przyjemność. I to powinno być moim zdaniem takim przesłaniem, że można znaleźć pracę na miejscu. Ja po studiach wróciłem do Hajnówki, bo Hajnówkę po prostu kocham.
Fot. A. Szypulski
To właśnie ta pasja i prawda spowodowały, że strasznie żałuję, że projekt się kończy.
Fot. A. Szypulski
Ekspertka ze Związku Miast Polskich podkreśliła też, że w projekcie nikt nikomu niczego nie narzucał. Na przykładzie szkół pokazała, jak ważna była partycypacja. Najpierw rozmowy z uczniami, rodzicami po to, by zidentyfikować potrzeby. I duża elastyczność później, w trakcie realizacji, by rozwiązanie było szyte na miarę. Zaangażowanie mieszkańców, organizacji pozarządowych to idea przyświecająca całemu projektowi i przejawiająca się w wielu działaniach. Jej efektem są niestosowane wcześniej działania włączające mieszkańców, jak konsultacje, ankiety, konkursy.
Fot. A. Szypulski
Fot. A. Szypulski
Ideą, która nam przyświecała było także promowanie przedsiębiorczości wśród młodzieży. Tym zadaniem zajęła się Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego, która zorganizowała dwie edycje konkursów.
Zrealizowaliśmy cztery konkursy. Trzy dotyczyły napisania przez uczniów biznesplanów, jeden stworzenia reklamy graficznej firmy, którą młodzi ludzie odwiedzili.
Konkursy cieszyły się dużym zainteresowaniem. W drugiej edycji wzięło udział dwa razy więcej osób niż w pierwszej (47 uczestników) i jak przyznała młodzież, była to dobra lekcja przedsiębiorczości. Tym cenniejsza, że udzielona przez praktyków. Elementem konkursów były bowiem spotkania z przedsiębiorcami, którzy opowiadali, jak wygląda prowadzenie biznesu „od kuchni”. Byli to:
- Pracownia Bobra, Agata Łuksza
- Pracownia Tortów „Cukrowe Fantazje”, Joanna Bińczycka
- Biały Wilk, Laura Żurawska
- Linare, Kamil Andrejuk
- buduj.pl, Stefan Bedkowski
- Runo Sp. z.o.o., Eugeniusz Sidoruk
- Pronar Sp. z.o.o., Aniela Pieczyńska
- KERAJ LOGISTICS Sp. z o.o, Jarosław Kiślak
- PSS SPOŁEM Hajnówka Sp. z o.o., Marzena Wasiluk
- OSM w Hajnówce, Andrzej Korolko
- DOMLUX Hajnówka Sp. z o.o., Agnieszka Puc-Bołtryk.
Konferencję zakończył wspólny polsko-norweski panel. Jego celem było podsumowanie współpracy bilateralnej. Był też o tym, co Altę (nasze miasto partnerskie) i Hajnówkę łączy, a czym się różnimy. Na pewno jesteśmy podobni pod względem peryferyjnego położenia.
Wy macie żubra, my mamy renifera. Różnica jest taka, że my jemy renifera, i też go wam serwowaliśmy, ale żubra jeszcze nie próbowałem.
To oczywiście żart, ale w dyskusji wymieniono też poważniejsze różnice. Na przykład taką, że w Alcie bada się każdy, najmniejszy wskaźnik i porównuje do innych gmin. Przykładem może być biblioteka, gdzie bada się ilość wypożyczonych książek, zorganizowanych wydarzeń. Inny przykład: mimo że Alta, w porównaniu do innych gmin, ma najmniejsze wydatki na kulturę, to jednocześnie ma najwyższy poziom zadowolenia mieszkańców z oferty kulturalnej. Co świadczy o tym, że pieniądze to nie wszystko. Tor Helge Reinsnes Moen podkreślił też, jak ważne jest zaufanie. Jednym z jego przejawów w Alcie jest bezpłatna wypożyczalnia sprzętu sportowego, z której może korzystać każdy, niezależnie od statusu majątkowego.
Wielokrotnie doradzałem to w Polsce, ale słyszałem jedną odpowiedź: „Nie, ponieważ boimy się, że ten sprzęt do nas nie wróci”. My, w Norwegii, ufamy ludziom.
Fot. A. Szypulski
Tej rady udzielił także podczas konferencji, co ważne, nie tylko w kontekście wypożyczalni sprzętu, ale w ogóle relacji: międzyludzkich, samorząd-mieszkańcy, samorząd-organizacje pozarządowe. To umiejętność, którą, jego zdaniem, powinniśmy opanować. Z dużym uznaniem wypowiedział się natomiast o tym, że w porównaniu do Norwegów pracujemy znacznie szybciej i że realizacja takiego dużego projektu potrwałaby w Norwegii znacznie dłużej.
Przedstawiciel miasta partnerskiego opowiedział też, jak funkcjonuje miejscowy urząd i jacy są mieszkańcy. Podkreślił, że w Norwegii mieszkają różni ludzie, a na dalekiej północy, gdzie leży Alta, licznie zamieszkują Saamowie, czyli najstarszy lud Skandynawii, kultywujący własną kulturę i język. Co ciekawe, ta mniejszość ma swój parlament, który znajduje się kilkadziesiąt kilometrów od Alty, w miejscowości Karasjok.
Parlament Saami w Norwegii. Fot. A. Nikitiuk
Projekt „Hajnówka OdNowa – Zielona Transformacja” kończy się w kwietniu. Część jego efektów już widać, na niektóre musimy poczekać, ale ważne jest, że proces pozytywnych zmian w mieście został zapoczątkowany. Co więcej, są możliwości na jego kontynuację, dzięki dodatkowym funduszom. Wiceminister funduszy i polityki regionalnej zapowiedział uruchomienie dwóch programów. Jeden z nich skierowany jest do samorządów leżących przy granicy z Rosją, Białorusią i Ukrainą. Całkowita pula wynosi 500 mln zł, a maksymalna kwota dofinansowania na projekt to 2 mln zł. Nabór ruszy już wkrótce. Drugi program z kolei jest związany z odblokowanymi niedawno środkami z KPO i dotyczy branży hotelarsko-gastronomicznej. O dofinansowanie w wysokości od 5 tys. do 540 tys. zł będą mogły się ubiegać małe i średnie firmy.
Zapraszamy do obejrzenia nagrania z konferencji podsumowującej projekt.